Berbice Dutch Creole
| Dialäkt: Vorarlbärgisch |
Berbice Dutch Creole isch a hollendisch (seelendisch) basiirte Kreool-Schprôôch, wooma zirka bis vôôr hundrt Jôôr imma Tôal vo Guyana ggredd hêat. Es giit nuunô gaanz wenig Lüüt, wo nôhh apaar Wörtr kônn. Es giit zwôa Dialêkt, am Berbice River und am Wiruni Creek. T Lüüt vum Wiruni sen ehr Indianr (vôr allam Arawak), t Schprêachr am Berbice sen me Negr und Mulaata.
Ggşicht
[ändere | Quälltäxt bearbeite]Ana sêachzehahundrtsibanazwanzge hêat an Seelendr, dr Abraham van Peere am Bach Berbice a Sidlig ggschteftat. Dia Sidlig isch undr am Nama ‚Berbice’ a Kollonii vo da Siba Vrôanigta Nidrlendr wôrra. Ma hêat Zuggr und Bôwwullpflanzgata iigrichtat. Düat hônn Sklaava ggschaffat. Dia Sklaava sin zumma grôôssa Tôal us am afrikanische Künnigriich Kalabari kôô. Dêana siine nôü Schprôôch isch s Berbice Dutch Creole ggsi. Schpötr hêand o Indiaanr vomm Bach Wiruni des Kreoolisch übrnôô.
Ana sibzehahundrtseggsanünzg hônn t Englendr Berbice vrôbbrat. T Missjoneerig im nünzenta Jôôrhundrt hêat am Berbice Dutch Creole rôôs ggschaddat, wells asa mindrwêrtig ahheggschtellt und vrbôtta wôrra isch. Bis nünzeavufzg êapa hêat Dutch ufköört gredat wêara.
Dr letscht Mentsch, wo Berbice Dutch Creole als Kind guat gglêarnat hêat, ischt t Bertha Bell. Ana zwôataosadviire isch se hundrtdrüü Jôôr alt ggsii.
Erfôrschig
[ändere | Quälltäxt bearbeite]T Silvia Kouwenberg hêat i da Jôôr nünzehahundrtsegsadachdsg, nünzehanachtadachdsg und nünzehanündsg dia Schprôôch vôr Ôrt glêarnt und ufggschribba und druf ahhe ts Buach "A Grammar of Berbice Dutch Creole" vrfasst.
Berbice Dutch ssöpma ned vrwêakssla mit Skepi Dutch, wo man o z Guyana gredd hêat.
T Nemma vo Berbice Dutch Creole
[ändere | Quälltäxt bearbeite]T Lüüt z Berbice hôn si vürr êana siine Schprôôch kôan Nama uustenkt, wel ses as hollendischa Tialêkt aagluagat hôn. Wêaganêam sent nemma vürr Berbice Dutch Creole alzemm us am Guiana-Kreol-Englisch vrtlihha. Dr Namma ‚kriol’ und des ganz uurschprüngle pôrtogeesische Wôrt ‚kiljoro’ hôasst „Kreoolschprôôch“. Mankmôôl seepma ‚di lanʃi’ „t Schprôôch“, ôdr se sêgan ‚dat∫’ wia Hollendisch.
Êapas zum redda
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| daki | - Grüass de. |
| hoso ju nam | - Wia hôasch? |
| εkε nam (...) | - I hôass (...). |
| hoso mεtε ju? | - Wia gôôt as dr? |
| da moi/lombo | - Miir gôôt s guat/schlêacht. |
| εkε tibi sεrε | - I ha Kôpfwee. |
| εk ninto kanε | - I wôass as ned. |
| ju suk en kuku? | - Witt an Kuacha? |
| ja=jεs/nεnε=no | - Jôô./Naa. |
| sεtε moi! | - Pfüate! (zu dêam wo bliibd) |
| wenggi moi! | - Pfüate! (zu dêam wo gôôt) |
Zaala vo ôas bis zene
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| en | twε | dri | firi | fefu | se∫i | sewn | akti | negn | tin |
| ôas | zwôa | drüü | viire | vüüve | segse | sibane | achte | nüüne | zehane |
Nemma vo Tiirer
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| abuja | - Halsbandpekari (so êapas wia na Wildschwii) |
| (h)aduri | - Roots Acouchi/Acushi (gliichat anara groossa Muus) |
| aikilibana | - an Rair |
Nemma vo Pflããnza
[ändere | Quälltäxt bearbeite]| awisa | - Guineanischa Pfêaffr (Afromomum melegueta, vrgliichbar med Ingwr) |
| bakofu | - Panããna |
| banana | - Kôch-Panãna |
| barakara | - an Bôm, uf dêam wo roote Boona waggsande, hôasst Surináma ‚kokriki’ |
Wêaltnetzsiita
[ändere | Quälltäxt bearbeite]- http://www.mona.uwi.edu
- https://web.archive.org/web/20160305103224/http://www.unitedijawstates.com/
- Seelendişe Wikipedia
Luag oo: Kreolsproche